OliverFriggieri

Friggieri twieled il-Furjana fis-27 ta’ Marzu tal-1947. Studja fis-Seminarju Minuri tal-Arċisqof u mbagħad fis-Seminarju Maġġuri fejn beda jistudja għal qassis. Eventwalment, ma kompliex għal qassis, billi rrealizza li s-sejħa vera tiegħu kienet l-istudju tal-lingwa Maltija.

Friggieri kien jemmen li l-letteratura u l-filosofija huma marbutin flimkien u li l-ebda kittieb ma jista’ jipproduċi xi ħaġa ta’ importanza sakemm din ma tkunx tittratta kwistjonijiet fundamentali li preokkupaw lill-umanità għal sekli sħaħ. Kien tal-fehma li l-vjaġġ tal-kittieb u tal-ħassieb huwa wieħed solitarju, mimli dubji, ansjetà u ambigwità.

Dawn it-temi huma diskussi fil-poeżija tiegħu “Barrani”, li fiha jiddeskrivi l-ħajja bħala xi ħaġa solitarja mingħajr rotta jew destinazzjoni ppjanata. Madankollu, il-vjaġġ jidher li jwassal għal xi tip ta’ tifsira, imma anke din hija elużiva u teħtieġ li wieħed iċaħħad lilu nnifsu min-nazzjonalità, mill-familja u mill-identità. Il-persona ta’ Friggieri ddur f’limbu eżistenzjali, toqgħod f’realtà li lilu taljenah. Mhux ċar jekk huwiex parteċipant b’idejh marbutin jew aġent bir-rieda; imma hija din l-inċertezza li donnha tiddetermina l-andament tal-eżistenza tiegħu.

Fil-poeżija “Lejn il-Patibolu”, Friggieri jpinġi s-solitudni tiegħu bħallikieku hija forma sfurzata ta’ tbegħid ġejja minn dinja stramba, barranija u malizzjuża. Hu jinqabad f’salib it-toroq, mgħakkes minn dak li tistenna minnu s-soċjetà, li tirrikjedi li jieħu rwol attiv u parteċipatorju f’ambjent li hu jqisu volatili u temporanju. M’għandux relazzjoni tajba mal-passat u dak li kellu jżommu f’sikktu u jiggwidah, issa jikkonfondih u jġiegħlu jiddubita l-ħsibijiet tiegħu stess.

F'“Sikta tal-Ħarifa”, Friggieri jilmenta fuq kif qed jiddiżintegraw il-kisbiet u l-abbiltajiet tiegħu, u jqabbel dan mal-mod kif in-natura titmermer b’mod ċikliku fil-ħarifa. B’diqa, il-poeta jiddeskrivi kif qed tiġġarraf u tintilef l-aktar ħaġa għażiża li għandu: il-kliem. Issa huwa “poeta mutu”, misruq mill-mod li bih seta’ jesprimi l-ħsibijiet u l-ħsus tiegħu.

L-iskrutinju ma jaqta’ xejn ta’ Friggieri tal-kundizzjoni umana, tratta wkoll il-politika Maltija. Ix-xena politika lokali minn dejjem kienet diviżiva ħafna, bl-influwenza konsiderevoli taż-żewġ partiti politiċi l-kbar li jaqsmu l-popolazzjoni f’żewġ fazzjonijiet rivali. Din hija t-tema tar-rumanz ta’ Friggieri tal-1986, Fil-Parlament ma jikbrux fjuri (Mireva Publications). Ir-rumanz huwa dwar raġel bl-isem Karlu Manju, li huwa ħieles mill-affiljazzjonijiet politiċi u mill-antagoniżmu tribali li jġibu magħhom. Il-ktieb ġie ppubblikat fi żmien partikolarment imqalleb fl-istorja Maltija u t-titlu ġibed l-attenzjoni tal-pubbliku – deher fil-gazzetti, saru referenzi għalih fil-mass meetings u ġie diskuss fil-Parlament.

Madankollu, minkejja l-perspettiva ċinika tiegħu, Friggieri kellu fidi qawwija fl-ispirtu uman. F’xogħlu hemm sens ta’ kompassjoni ġenwina lejn dawk in-nies li qegħdin jitqabdu mal-assurdità tal-ħajja.